Dieta w trądziku i chorobach skóry

Dietę dla osób z trądzikiem i chorobami skóry możesz zamówić tutaj: https://fiteko.pl/dieta-w-chorobach/tradzik.html

Choroby skóry najczęściej kojarzone są z dziedzinami takimi jak: dermatologia, kosmetologia czy medycyna estetyczna. We wskazanym obszarze nie należy jednak bagatelizować dietetyki, która w połączeniu z kosmetologią tworzy stosunkowo nowy kierunek, jakim jest dietetyka kosmetyczna. Wiele publikacji donosi, iż prawidłowo zbilansowana dieta stanowi kluczowy element, pozwalający na utrzymanie dobrego stanu i kondycji skóry oraz jej wytworów – włosów, paznokci. Właściwy sposób odżywiania jest również ważną częścią terapii łuszczycy zwykłej, trądziku pospolitego czy atopowego zapalenia skóry. Wykazano, że liczne składniki żywności mają istotny wpływ na opóźnienie procesu starzenia się skóry, ograniczenie wypadania włosów oraz zmniejszenie łamliwości paznokci. Z dzisiejszego artykułu poznasz najważniejsze fakty, dotyczące popularnych obecnie dermatoz oraz dowiesz się między innymi:

• W jaki sposób konkretne składniki żywności wpływają na skórę?
• Czy istnieje korelacja między prawidłowym nawodnieniem organizmu a stanem skóry?
• Które produkty warto uwzględniać w codziennym jadłospisie a których unikać, aby cieszyć się zdrową skórą?
• Jakie są zalecenia żywieniowe oraz pozażywieniowe dla utrzymania dobrej kondycji skóry?
• Dlaczego warto prowadzić dzienniczek żywieniowy w przypadku problemów skórnych?

Skóra to główna bariera, zabezpieczająca organizm przed oddziaływaniem czynników środowiskowych, do których należą: promieniowanie UV, zanieczyszczenia chemiczne, dym papierosowy, zmiany temperatury i wilgotności, alergeny, działalność mikroorganizmów czy toksyn. Stan skóry może pogarszać się również w wyniku niedoborów bądź nadmiarów pokarmowych lub chorób dermatologicznych. Szkodliwy wpływ wskazanych powyżej czynników objawia się przykładowo poprzez:
- nadmierną wrażliwość skóry,

- zaczerwienienia,

- problemy naczyniowe,

- suchość,
- przebarwienia,

- utratę jędrności.

Dlatego tak ważną kwestię stanowi właściwa dieta oraz uregulowany styl życia.

Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba ogólnoustrojowa, której przyczyny nie są dokładnie poznane. Największą rolę w patogenezie łuszczycy przypisuje się jednak uwarunkowaniom genetycznym. Z kolei wśród determinantów, wpływających na rozwój i przebieg (w tym zaostrzenie) tej dermatozy, wyróżnia się czynniki środowiskowe, takie jak: palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, niewłaściwą dietę, infekcje – zwłaszcza o podłożu zapalnym, otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, stres czy przyjmowanie niektórych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, amiodaronu, progesteronu, beta-blokerów).

Pacjenci z łuszczycą znacznie bardziej narażeni są na występowanie celiakii – jest ona rozpoznawana dwukrotnie częściej u chorych ze wskazaną chorobą dermatologiczną. Według badań klinicznych, w takim przypadku, korzystne efekty przynosi wdrożenie diety bezglutenowej. Konieczna jest jednak właściwa diagnostyka, potwierdzająca występowanie celiakii lub nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten.

Łuszczyca może wystąpić w każdym wieku, lecz największą liczbę zachorowań odnotowuje się w okresie pokwitaniowym oraz między 50 a 60 rokiem życia.

Łuszczycą nie można się zarazić. Wskazana dermatoza jest chorobą zapalną, ale niezakaźną. Jest to równoznaczne z tym, iż nie można się nią zarazić przez dotyk oraz w jakikolwiek inny sposób.

Łuszczyca jest chorobą nieuleczalną. Nieustannie jednak trwają badania naukowe, których celem jest poszukiwanie nowych i skutecznych metod leczenia. Warto zaznaczyć, iż odpowiedni styl życia (w tym właściwa dieta, pielęgnacja, unikanie czynników nasilających rozwój choroby) może znacząco przyczynić się do poprawy kondycji skóry, zmniejszenia stanów zapalnych oraz wydłużenia okresów remisji.

Atopowe zapalenie skóry uznaje się za zapalną, przewlekłą i nawrotową chorobę skóry. Patogeneza tej dermatozy charakteryzuje się wysokim stopniem złożoności, gdyż jest wypadkową czynników genetycznych, środowiskowych oraz immunologicznych. Specjaliści zwracają również uwagę na nieprawidłowości
w barierze naskórkowej u osób ze zdiagnozowanym atopowym zapaleniem skóry. Często współwystępuje ona z innymi atopowymi schorzeniami, jak np.: astma
oskrzelowa, alergia pokarmowa, alergiczny nieżyt nosa oraz spojówek. Znacznie większą liczbę zachorowań obserwuje się w młodszej części populacji w porównaniu z osobami dorosłymi. Średnia częstość występowania tej choroby wynosi odpowiednio 10-20% w przypadku dzieci i około 3% u dorosłych.

Alergia pokarmowa nie stanowi przyczyny atopowego zapalenia skóry. Potwierdzają to badania przytoczone przez Tsakok i wsp., gdzie wykazano wcześniejsze występowanie atopowego zapalenia skóry u 3-miesięcznych dzieci niż alergii pokarmowej. W związku z tym nie należy wprowadzać restrykcji dietetycznych bezpodstawnie. Próby unikania konkretnych grup produktów, bez właściwego nadzoru specjalisty, mogą przyczynić się do rozwoju poważnych niedoborów pokarmowych, skutkujących w przyszłości niedożywieniem.

Pacjenci z atopowym zapaleniem skóry zmagają się z uporczywym świądem, a także suchą oraz zaczerwienioną skórą. Objawy tej dermatozy nie są jednak w pełni specyficzne i tym samym można je pomylić z innymi chorobami dermatologicznymi, jak np. alergiami skórnymi. W celu rozpoznania atopowego zapalenia skóry specjaliści wykorzystują kryteria według Hanifina i Rajka, obejmujące: świąd, dodatni rodzinny wywiad atopowy, przewlekły przebieg choroby (występujące okresy nawrotów i remisji zmian dermatologicznych), charakterystyczną lokalizację zmian i ich typową morfologię.

Zdecydowanie najczęściej występującą dermatozą jest trądzik pospolity – uznawany za jedną z lepiej poznanych i najstarszych chorób skóry. Jego występowanie wiąże się przede wszystkim z: nadmierną produkcją sebum (mieszaniny substancji lipidowych) przez gruczoły łojowe oraz zakłóconym rogowaceniem ujść mieszków włosowych. Wskazanym czynnikom towarzyszy również zwiększona kolonizacja mieszków włosowych przez bakterie Propionibacterium acnes, co w efekcie powoduje stan zapalny. Trądzik może przybierać postać zaskórników, nacieków zapalnych, krost czy guzków, zlokalizowanych głównie na twarzy bądź plecach, rzadziej w innych częściach ciała.

Z trądzikiem pospolitym z taką samą częstotliwością zmagają się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. U kobiet rozpoczyna się on jednak średnio 1-2 lata wcześniej i może się nasilać przed menstruacją, co jest wynikiem wahań poziomu hormonów. W tym czasie ujścia gruczołów łojowych ulegają zmniejszeniu, przez co zatrzymana w ich wnętrzu wydzielina powoduje powstawanie na skórze niedoskonałości, przykładowo w postaci zaskórników czy ropnych wyprysków.

Dieta nie jest pierwotną przyczyną, która bezpośrednio wpływa na powstawanie trądziku. Według dostępnych badań może ona jednak przyczynić się do zaostrzenia zmian skórnych. Wspomaganie terapii dietą jest wskazane, gdyż wiele składników żywności skutkuje poprawą kondycji skóry. Należy zaznaczyć, że efektywność właściwego sposobu żywienia wymaga czasu i cierpliwości.

Trądzik nie dotyczy tylko i wyłącznie osób w okresie dojrzewania. Zgodnie z dostępnymi danymi wiele osób w wieku dojrzałym zmaga się z tym problemem skórnym i wówczas mówi się o trądziku późnym. Dieta w niepodważalny sposób wpływa na stan skóry. Kluczową rolę w każdej z wyżej wymienionych chorób odgrywa charakter przeciwzapalny diety, pozwalający na zmniejszenie stopnia uciążliwych objawów, zwłaszcza poprzez redukcję stanu zapalnego.

Białko
Jest istotnym elementem, wchodzącym w skład skóry i jej wytworów – paznokci, włosów. Odpowiednia podaż tego składnika z dietą przyczynia się do utrzymania
właściwej struktury skóry oraz wspomaga stale zachodzący proces odbudowy komórek i tkanek. W tym miejscu warto wspomnieć o wytwarzanym w ustroju
kolagenie – białku, które wpływa na zachowanie właściwego napięcia oraz sprężystości skóry. Co więcej jego poziom ściśle koreluje z procesem starzenia. Jak więc zapewnić maksymalną ilość tego białka? Ważne jest uwzględnianie produktów będących źródłami antyoksydantów (np. owoce jagodowe, pomarańczowe warzywa, oleje roślinne) które chronią kolagen przed rozpadem i stymulują jego syntezę. W związku z powyższym niedobór białka będzie przekładał się na osłabienie struktury skóry, paznokci oraz nadmierne wypadanie włosów. Nie należy jednak bazować w diecie tylko na produktach białkowych. Badania kliniczne potwierdzają, iż istnieje związek między trądzikiem a spożywaniem mleka. W wielu publikacjach podkreśla się dodatnią korelację między całkowitym spożyciem mleka oraz mleka odtłuszczonego a nasileniem zmian trądzikowych. Co więcej wykazano, iż suplementy białek serwatkowych w postaci izolatów/koncentratów, popularnie znanych jako odżywki białkowe, przyczyniają się do natężenia objawów trądzikowych.

Węglowodany
Związek między podażą węglowodanów a zmianami skórnymi opiera się na ich ilości oraz jakości. W codziennym jadłospisie należy bazować na produktach o niskim indeksie oraz ładunku glikemicznym i tym samym ograniczać produkty, będące źródłami cukrów prostych. W badaniach kliniczno-kontrolnych oraz kontrolowanych placebo udowodniono, że dieta z wysokim ładunkiem węglowodanowym wpływa szczególnie na nasilenie trądziku. Mechanizm działania tego typu diety opiera się na interakcji insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1) oraz insuliny z androgenami. Podwyższone stężenie IGF-1 i insuliny prowadzi do zwiększonej biodostępności oraz syntezy androgenów, a także silniejszej wrażliwości receptora androgenowego, co wpływa na zaostrzenie zmian skórnych.

Tłuszcze

W diecie dedykowanej dla zdrowej skóry niezbędnymi elementami są jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 oraz omega-6, wpływające na: utrzymanie właściwej bariery ochronnej, poprawę kondycji skóry oraz łagodzenie stanów zapalnych. Szczególną rolę przypisuje się kwasom tłuszczowym
z rodziny omega-3, których źródłami są ryby i owoce morza. W badaniach przeprowadzonych przez Grimminger i wsp. oraz Mayser i wsp. u pacjentów
z łuszczycą wykazano, iż kwasy omega-3 w większym stopniu przyczyniają się do neutralizacji objawów takich jak rumień czy naciek zapalny. Z kolei w przypadku
trądziku wpływają one na zwiększenie tolerancji skóry na czynniki bakteryjne. Warto pamiętać o ograniczeniu podaży nasyconych kwasów tłuszczowych, których głównym źródłem są produkty odzwierzęce, ale także olej palmowy. Wskazany rodzaj kwasów wpływa na nasilenie produkcji łoju oraz zwiększenie ilości czynników prozapalnych w organizmie.

Składniki mineralne
Wśród minerałów szczególnie potrzebnych skórze i jej wytworom są: cynk (pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona, orzechy) oraz selen (ryby, orzechy
brazylijskie, jaja). Działanie tych pierwiastków opiera się na łagodzeniu stanów zapalnych i neutralizacji wolnych rodników. Równie ważne są: żelazo (produkty
mięsne, kasza gryczana, natka pietruszki) – zapewniające właściwy koloryt i stan skóry – oraz siarka (jaja, mleko) – wzmacniająca włosy, skórę i paznokcie, jako składnik keratyny i kolagenu.

Witaminy
Do witamin działających przeciwzapalnie oraz ochronnie na skórę zalicza się: witaminę C (papryka, owoce cytrusowe, owoce jagodowe), witaminę E (oleje roślinne, orzechy), witaminę A (dynia, szpinak, mleko) oraz witaminy z grupy B (pełnoziarniste produkty zbożowe, drożdże, nasiona). Właściwa podaż wskazanych mikroelementów poprawia także stopień nawodnienia skóry oraz wpływa na poprawne zachodzenie procesów regeneracyjnych. Istotna jest również suplementacja witaminy D, której niedobory zaostrzają przebieg łuszczycy, trądziku oraz atopowego zapalenia skóry.

Poza wymienionymi wcześniej składnikami istnieje ścisła korelacja między prawidłowym nawodnieniem organizmu a stanem skóry. Właściwa podaż wody
stanowi fundamentalny element dla zachowania prawidłowych funkcji skóry oraz utrzymania jej w dobrej kondycji. W wielu publikacjach podkreśla się, że woda
przyczynia się do:
• wydalania toksyn oraz zbędnych metabolitów, co pozwala na oczyszczenie skóry,
• wzrostu przepływu krwi w naczyniach, dzięki czemu skóra jest odpowiednio jędrna oraz elastyczna,
• utrzymania właściwego stopnia odżywienia komórek skóry, dzięki funkcji transportowej,
• zwiększenia stopnia nawilżenia skóry „od wewnątrz”, co przekłada się na zdrowy wygląd skóry,
• zachowania naturalnej bariery ochronnej skóry,
• zmniejszenia ryzyka wystąpienia cellulitu oraz spowolnienia procesu starzenia się skóry.

Podsumowując, wśród głównych zaleceń żywieniowych dla utrzymania dobrej
kondycji skóry wyróżnia się:
• Regularne spożywanie posiłków.
• Dbanie o prawidłową podaż wody (ok. 2 l/dzień).
• Uwzględnianie jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodzin omega-3 oraz omega-6.
• Bazowanie na produktach będących źródłem antyoksydantów.
• Unikanie produktów wysokoprzetworzonych (np. żywności typu fast food, słodyczy i wyrobów cukierniczych) które stanowią źródło cukrów prostych,
nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans kwasów tłuszczowych.
• Wykluczanie odżywek białkowych.
• Ograniczanie cukru i tłustych mięs (np. wieprzowiny).

Oprócz wskazanych powyżej rekomendacji, nie należy zapominać o zaleceniach pozażywieniowych. Uzupełnieniem terapii są niewątpliwie:
• Dbanie o zdrowie psychiczne (w tym redukcję stresu) poprzez włączenie do stylu życia np.: spacerów, jogi, medytacji.
• Właściwa higiena, a co za tym idzie regularna pielęgnacja, czyli systematyczne oczyszczanie skóry ze złuszczającego się naskórka, nawilżanie oraz
natłuszczanie. Celem dobrania odpowiednich preparatów warto odwiedzić dermatologa, kosmetologa bądź dietetyka.

• Ograniczenie palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu.
• Umiarkowana i systematyczna aktywność fizyczna, chroniąca przed rozwojem nadmiernej masy ciała. Specjaliści podkreślają, iż otyłość predysponuje do
nasilenia problemów skórnych.
• Odpowiednia ilość oraz jakość snu.

Dodatkowo w przypadku problemów skórnych warto prowadzić dzienniczek żywieniowy. Regularne zapisywanie spożywanych pokarmów i towarzyszących temu objawów pozwala na szybszą oraz łatwiejszą identyfikację produktów, mogących pogarszać stan skóry. Uwzględnianie porcji konkretnych artykułów w dzienniczku może pomóc w ustaleniu indywidualnej granicy tolerancji dla składnika, który w konkretnym przypadku będzie nasilać uporczywe dolegliwości skórne.

Bibliografia:
1. Antosik K, Krzęcio-Nieczyporuk E, Kurowska-Socha B. Rola diety i żywienia
w leczeniu łuszczycy. Hyg Pub Health 2017;52(2):131-137.
2. Biegaj M. Trądzik pospolity i jego leczenie. 2 / 2017 / vol. 6 Kosmetologia
Estetyczna.
3. Bojarowicz H., Woźniak B. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ
na skórę, Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 471-475.
4. Ciborowska H., Rudnicka A. 2019. Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego
człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
5. Czarnecka-Operacz M. Fakty i mity na temat atopowego zapalenia skóry.
Medycyna Biologiczna, wrzesień-grudzień 2017, zeszyt 3.
6. Grzymisławski M. (red.). 2020. Dietetyka kliniczna. PZWL Wydawnictwo
Lekarskie, Warszawa.
7. Karczewska J., Ukleja-Sokołowska N., Bartuzi Z. Alergia pokarmowa a atopowe
zapalenie skóry. Aktualne poglądy i opinie. Alergia Astma Immunologia 2019,
24 (4): 156-163.
8. Kaźmierska A.D., Bolesławska I., Przysławski J. Wpływ diety oraz fitoterapii
w leczeniu trądziku pospolitego. Farm Pol, 2020, 76(7): 373–380.
9. Owczarczyk-Saczonek A, Placek W. Czy dieta w łuszczycy ma znaczenie? Przegl
Dermatol 2014;101:319-326.
10.Skibska, A., & Perlikowska, R. E. (2021). Wpływ zbilansowanej diety na stan
skóry. Food Forum, 44(4), 1–4.
11.Wasiluk D., Ostrowska L., Stefańska E. Czy odpowiednia dieta może być
pomocna w leczeniu łuszczycy zwykłej? Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu,
2012, Tom 18, Nr 4, 405-408.
12.Wróbel O. Żywienie w atopowym zapaleniu skóry. 5/ 2017 / vol. 6 Kosmetologia
Estetyczna.